โคเจนเนอเรชั่น (Cogeneration) หมายถึง การผลิตพลังงานไฟฟ้าและพลังงานความร้อนจากแหล่งเชื้อเพลิงเดียวกัน โดยพลังงานความร้อนที่ผลิตได้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย เช่น ใช้ในกระบวนการผลิต ใช้ในอาคารสำนักงาน ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น
ระบบโคเจนเนอเรชั่นแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ได้แก่
- ระบบโคเจนเนอเรชั่นแบบวัฏจักรล่าง (Bottoming cycle): ผลิตพลังงานไฟฟ้าก่อน จากนั้นจึงใช้ความร้อนเหลือใช้จากการผลิตไฟฟ้าไปผลิตพลังงานความร้อน
- ระบบโคเจนเนอเรชั่นแบบวัฏจักรบน (Toping cycle): ผลิตพลังงานความร้อนก่อน จากนั้นจึงใช้ความร้อนที่เหลือใช้จากการผลิตความร้อนไปผลิตพลังงานไฟฟ้า
ประโยชน์ของระบบโคเจนเนอเรชั่น
ระบบโคเจนเนอเรชั่นมีข้อดีหลายประการ ดังนี้
- เพิ่มประสิทธิภาพในการใช้เชื้อเพลิง: พลังงานความร้อนที่ผลิตได้จากระบบโคเจนเนอเรชั่นสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ จึงเป็นการลดการสูญเสียพลังงาน
- ลดต้นทุนการดำเนินงาน: การใช้ระบบโคเจนเนอเรชั่นสามารถช่วยลดต้นทุนการดำเนินงานได้ เนื่องจากสามารถลดต้นทุนการนำเข้าพลังงานไฟฟ้าจากภายนอกได้
- ลดมลพิษทางอากาศ: การใช้ระบบโคเจนเนอเรชั่นสามารถช่วยลดมลพิษทางอากาศได้ เนื่องจากมีการเผาไหม้เชื้อเพลิงเพียงครั้งเดียว
ตัวอย่างการใช้งานระบบโคเจนเนอเรชั่น
ระบบโคเจนเนอเรชั่นถูกนำมาใช้กันอย่างแพร่หลายในหลายอุตสาหกรรม เช่น
- อุตสาหกรรมการผลิต: ใช้ผลิตพลังงานไฟฟ้าและพลังงานความร้อนเพื่อใช้ในกระบวนการผลิต
- อุตสาหกรรมโรงแรม: ใช้ผลิตพลังงานไฟฟ้าและพลังงานความร้อนเพื่อใช้ในอาคาร
- อุตสาหกรรมโรงพยาบาล: ใช้ผลิตพลังงานไฟฟ้าและพลังงานความร้อนเพื่อใช้ในอาคาร
- อุตสาหกรรมเกษตร: ใช้ผลิตพลังงานไฟฟ้าและพลังงานความร้อนเพื่อใช้ในกระบวนการผลิต
ประเทศไทยมีการใช้ระบบโคเจนเนอเรชั่นในหลายภาคส่วน เช่น ภาคอุตสาหกรรม ภาคธุรกิจ และภาคครัวเรือน รัฐบาลไทยมีนโยบายส่งเสริมการใช้งานระบบโคเจนเนอเรชั่น เพื่อลดการนำเข้าพลังงานไฟฟ้าจากต่างประเทศและลดมลพิษทางอากาศ
โดยสรุปแล้ว ระบบโคเจนเนอเรชั่นเป็นเทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพและมีประโยชน์หลายประการ การใช้ระบบโคเจนเนอเรชั่นสามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้เชื้อเพลิง ลดต้นทุนการดำเนินงาน และลดมลพิษทางอากาศได้